Dit simpele hulpmiddel helpt je rouwverwerking met kinderen bespreken – en je gebruikt het al

Rouwverwerking met kinderen bespreken, hoe snijd je zo’n onderwerp aan? Hoe bespreek je zo’n complex en beladen thema als je kind nog amper het verschil begrijpt tussen vandaag en morgen? Hoe leg je een ouder kind uit hoe je met verdriet omgaat als je zelf nauwelijks weet hoe je dat gevoel onder woorden moet brengen?

In dit blog geven we praktische en liefdevolle handreikingen. Tipje van de sluier, je hebt deze tools al in huis.

Verhalen als blik naar de wereld

Van oudsher zijn verhalen een belangrijk middel om de wereld om ons heen te begrijpen en te interpreteren. Voordat het geschreven woord bestond werden culturele waarden, morele lessen en inzichten mond op mond gedeeld om betekenis te geven aan het leven. Yuval Harari verdedigt in zijn boek Sapiens zelfs de stelling dat wij als mens ons bestaansrecht überhaupt danken aan ons vermogen om verhalen te vertellen en te begrijpen.

Kinderen leren de wereld ook door middel van verhalen kennen. Daarin is hun directe omgeving hun primaire bron van informatie. De gesprekken die daar gevoerd worden, de verhalen die daar gedeeld worden, vormen de blik waarmee zij de wereld leren begrijpen. Het is belangrijk ons daar bewust van te zijn.

Kinderen observeren en kopiëren – dus ook met rouwverwerking

Kinderen observeren en kopiëren. Ze leren nieuwe vaardigheden door taal, gebaren en gedrag van kinderen en volwassenen om hen heen nauwkeurig te observeren en na te doen. We herkennen allemaal wel de gênante momenten waarop onze peuters onze kleine eigenaardigheden aan het licht brengen bij anderen. ‘Maar mama zit ook altijd in haar neus’. Ons gedrag wordt hun wereld. Ons gedrag is hun normaal.

Hoe zet je verhalen in bij rouwverwerking met kinderen bespreken?

Hoe kunnen we deze kennis gebruiken in het praten over dood en verlies? 3 tips:

Tip 1: Voorkom dat het begrip ‘dood’ een taboe wordt

Kinderen hebben nog geen voorstelling bij begrippen zoals dood, rouw en verlies. Hun beeldvorming wordt bepaald door ons gedrag. Als wij ons ingewikkeld gaan gedragen over dood wordt het voor hen ook een beladen thema. Het is een enorme kans om het onderwerp bij kinderen van jongs af aan de ruimte te geven en er open over te spreken. Let op: dat betekent niet dat we er gekunsteld positief over gaan spreken of ons verdriet moeten verbergen. Nee het is juíst belangrijk dat kinderen gewoon ervaren dat het er is. Niets meer en niets minder.

Tip 2: Deel herinneringen

Verhalen geven betekenis aan herinneringen. Door anekdotes over een dierbare te delen, krijgen kinderen een tastbaar en positief beeld van degene die ze zo missen. Hoe klein of luchtig ook. ‘Opa vergat altijd zijn sleutels als hij boodschappen ging doen, dan moest hij weer bij de buurman aanbellen’. Die kleine details maken van een overleden persoon weer een mens. Deel eigen herinneringen, of vraag je kind actief naar zijn of haar herinneringen. ‘Weet je nog dat je altijd met oma liedjes met de radio meezong?’. Je kan foto’s en voorwerpen gebruiken om herinneringen nog tastbaarder te maken. En zo een vertrouwde manier creëren om rouwverwerking met kinderen te bespreken.

Tip 3: Speel in op de verbeelding en fantasie van jonge kinderen

Kinderen hebben enorme verbeelding en begrijpen daarmee moeiteloos wat voor ons volwassen brein soms te complex is. Dit is een superkracht! In het kinderboek ‘Waar is Epi?’ gaat een jong meisje samen met haar broer, neef en nicht op zoek naar haar opa. Door de fantasievolle elementen in het verhaal spreek je automatisch de verbeelding van jonge kinderen aan. Prentenboeken zijn überhaupt erg geschikt omdat ze de fantasie prikkelen en vaak allerlei (grappige) opmerkingen opleveren. Een mooie kans om het luchtig te houden, je kinderen vragen te stellen of juist ruimte te geven aan de vragen die kinderen hebben. Hoe meer vragen, hoe meer hun verbeelding spreekt en hoe meer ze het verlies op hun eigen manier een plekje geven.

Gun het (rouwverwerking bespreken) tijd

Wanneer je net een dierbare bent verloren zit je misschien niet te wachten op ‘verantwoord’ ouderschapsadvies. All good. Rouw is een proces, daar zijn boeken over vol geschreven. Het allerbelangrijkste is dat je het onderwerp dood de ruimte geeft. Praat met kinderen over verlies, in welke vorm dan ook.

Leestips:

• ‘Waar is Epi? (Doortje van der Lee): Bijzonder toegankelijk, met ruimte voor verbeelding en bewonderingswaardig liefdevol. Met een troostvolle boodschap en prenten waar kinderen zich moeiteloos in herkennen.
• Het hart en de fles (Oliver Jeffers): Ontroerend, betekenisvol en herkenbaar. In Nederland niet heel bekend maar een echte aanrader.
• Kikker en Vogeltje van Max Velthuijs: Een klassieker.

Wil je specifieke tips op maat, of leestips om rouwverwerking te bespreken voor volwassenen? Neem contact op en we helpen je graag verder.

Op zoek naar toegankelijk lesmateriaal voor op school?
Stuur ons een berichtje!

Doortje van der Lee
Oprichter Life. Productions